تداوم و نوآوری در اندیشۀ سیاسی ضیاءالدین برنی و کتاب فتاوای جهانداری

نام ضیاءالدین برنی (۱۳۵۷-۱۲۸۵م)، مورخ و متفکر مهم سیاسی مسلمان فارسی زبان هندوستانی چندان برای پژوهشگران اندیشۀ سیاسی در اسلام به ویژه پژوهشگران ایرانی شناخته شده نیست و کتاب فتاوای جهانداری او به عنوان یک اثر مهم سیاسی که در زمان سلاطین دهلی نگاشته شده، چندان مورد بحث قرار نگرفته است. در این پژوهش محقق می کوشد به دو پرسش پاسخ دهد: الف- مهمترین مؤلفه های اندیشۀ سیاسی ضیاءالدین برنی چیستند و آیا او نوآوری هایی در زمینۀ اندیشۀ سیاسی داشته است؟ ب- زمینه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نگارش فتاوای جهانداری چیست و چگونه در این اثر منعکس شده است؟بر پایۀ یافته های این پژوهش، اندیشۀ برنی را می توان تداوم اندیشۀ سیاسی ایران پیش از اسلام به ویژه اندیشۀ ایرانشهری و سیاست نامۀ نظام الملک دید اما بخش مهم و نوآورانۀ اندیشۀ برنی مربوط به تمایز او میان دو حوزۀ جهانداری و دینداری است. در نهایت این تحقیق نشان می دهد که فروپاشی خلافت عباسی، بی ثباتی سیاسی در دهلی و تصمیمات و اقدامات مناقشه‌ انگیز محمد بن تغلق از عوامل اجتماعی و سیاسی هستند که بر نگارش کتاب تأثیر گذاشته اند.